Zimą zwykle te same buty są wykorzystywane zarówno do wędrówki na nartach jak i do chodzenia w czasie podróży, na biwakach, itp. Oczywiście można zabrać dodatkową parę butów, przeznaczoną do użycia na czas podróży.
spodnie polarowe - cienkie
Bardzo wygodne i wystarczające nawet w przypadku większych mrozów są spodnie z cienkiego polaru w razie potrzeby uzupełnione spodniami z cienkiego ortalionu lub gore-tex'u, itp. Nie polecamy dżinsów lub spodni wojskowych.
bluza polarowa - cienka, lub sweter wełniany
czapka, najlepiej z nausznikami skutecznie chroniącymi uszy
Podstawowym zadaniem kurtki jest ochrona przed wiatrem i śniegiem, można użyć kurtki typu: gore-tex, ortalion, anorak, itp. - należy unikać kurtek z różnego rodzaju podpinkami, siateczkami, itp.
spodnie ochronne
Podstawowym zadaniem spodni jest ochrona przed wiatrem i śniegiem, można użyć spodni typu: gore-tex, ortalion, itp. - należy unikać ciężkich, kilkuwarstwowych spodni.
ochraniacze na nogi (tzw. stuptuty)
Ochraniacze powinny zmieścić się na buty narciarskie.
wiatrówka
Opcjonalnie. W zasadzie wystarczy kurtka, jednak kiedy jest cieplej, lekka wiatróka może być wygodniejsza do użycia.
Ortalionowe lub gore-tex'owe ochraniacze na rękawice chroniące przed śniegiem, wiatrem i zamoczeniem a w rezultacie zamarzaniem rękawic. Warto przewidzieć możliwość mocowania łapawic do rękawa kurtki (np. na sznurku) - tak aby przy silnym wietrze nie mieć problemu z ich "utrzymaniem".
gogle
Do ochrony przed silnym wiatrem i zadymką. Gogle powinny być zabezpieczone przed zaparowywaniem (konstrukcja z podwójnymi szybkami, pokrycie wewnętrznej szybki specjalną substancją) - tanie gogle nie posiadające takich zabezpieczeń nie nadają się do użytku w warunkach wędrówki na nartach.
Również jako rezerwa na wypadek zaistnienia sytuacji awaryjnej (np. nieprzewidziana kąpiel w rzece ...). Po zakończeniu wycieczki, ubranie "do spania" może być wykorzystane do zmiany na czas podróży w drodze powrotnej.
czapka polarowa - cienka (najlepiej zabrać dwie zapasowe czapki)
Czapkę łatwo jest zgubić lub zamoczyć (co szybko spowoduje jej zamarznięcie). Jedną czapkę zawsze traktuj jako awaryjną, do użycia w sytuacji ostatecznej - nie korzystaj z niej, chyba, że grozi Ci odmrożenie.
rękawice polarowe - cienkie (minimum dwie pary zapasowych rękawic)
Rękawice są szczególnie narażone na zamoczenie i w efekcie zamarznięcie - w takim stanie mogą być przyczyną odmrożeń. Poza tym, rękawice łatwo jest zgubić lub rozerwać. Jedną parę rękawic zawsze traktuj jako awaryjną, do użycia w sytuacji ostatecznej - nie korzystaj z niej, chyba, że grozi Ci odmrożenie.
skarpety (kilka zmian, w zależności od czasu trwania wycieczki)
plecak musi umożliwiać mocowanie nart (np. na tzw. "huzara")
ochraniacz na plecak
Opcjonalnie. Stosując ochraniacz na plecak można wiele zaoszczędzić na wadze noszonego na plecach ciężaru - poprzez ochronę plecaka przed śniegiem i lodem, którymi niezabezpieczony plecak szybko pokrywa się podczas wędrówki w czasie opadów lub podczas przedzierania się przez ośnieżone zarośla. Jeśli nie ma możliwości chowania plecaka na noc do przedsionka namiotu, warto zabrać dodatkową torbę, do której da się wsadzić cały plecak.
kompas
mapnik lub folie ochronne na mapy (do użycia w terenie)
nietłukący się termos stalowy (o pojemności 1 litr)
Zabieranie termosu o mniejszej pojemności jest nieefektywne. Należy unikać termosów z korkami wyposażonymi w różnego rodzaju mechanizmy do nalewania bez konieczności odkręcania korka gdyż są zawodne i wymagają dodatkowej konserwacji, mogą też zamarznąć. Na wycieczkę zabieramy z domu termos napełniony gorącą herbatą, z termosu nie należy korzystać podczas podróży, zawartość jest przeznaczona na pierwszy dzień wędrówki w górach (podczas wędrówki nie będzie czasu, a często także warunków, na gotowanie). Przed ostatecznym napełnieniem, termos powinien być rozgrzany poprzez zalanie wrzątkiem. Nawet z metalowym termosem należy obchodzić sie ostrożnie.
taśma lub opaska odblaskowa
Opcjonalnie. Po zmierzchu może znacznie poprawić bezpieczeństwo w czasie wędrówki wzdłuż ruchliwej szosy.
Gwizdek służy do sygnalizacji w sytuacji awaryjnej zarówno w górach (np. niespodziewana kontuzja, obsunięcie się ze śnieżnym nawisem, wejście we wnyk, spotkanie z dzikimi zwierzętami, itp.) jak i w czasie podróży (próba kradzieży, napad, itp.). Podczas wędrówki gwizdki używamy do wymiany prostych komunikatów w sytuacji braku kontaktu wzrokowego np. podczas sprawdzania kilku wariantów drogi, w nocy, we mgle, w gęstych zaroślach oraz w sytuacji utrudnionego kontaktu głosowego - np. przy silnym wietrze, w zadymce, itp. Nie trudno też sobie wyobrazić sytuację w której podczas silnego wiatru, zawiei czy zamieci, kiedy widoczność nie przekracza metra i wszystkie inne odgłosy są zagłuszane przez huk wiatru, grupa narciarzy rozdziela się podczas stromego zjazdu na odkrytym terenie - w takiej sytuacji użycie gwizdka bardzo pomaga w odnalezieniu reszty grupy. Gwizdek należy stale nosić przy sobie, najlepiej przywiązany sznurkiem, np. do paska lub na szyi. Gwizdek musi być możliwy do użycia natychmiast, np. bez konieczności zdejmowania łapawic, itp.
latarka
Najwygodniejszą latarką jest czołówka. Należy unikać latarek wymagających licznych i ciężkich baterii, jak również żarówek halogenowych, gdyż te w szybkim tempie rozładowują baterie. W czasie gdy latarka leży nieużywana w plecaku powinna być zabezpieczona przed przypadkowym włączeniem (w większości przypadków wystarczy włożyć kawałek papieru pomiędzy żarówkę a zasilający ją styk - aby nie zgubić "papierka" warto go zaczepić do latarki kawałkiem nitki). Zimą zalecamy zabieranie tylko w pełni naładowane baterie (częściowo naładowane baterie szybko się rozładują na mrozie. Godne polecenia są latarki w których podczas użycia istnieje możliwość schowania pojemnika z bateriami pod ubranie - ogrzne ciepłem ludzkiego ciała baterie działają znacznie dłużej niż baterie noszone na zewnątrz.
nóż
Mały i lekki, przede wszystkim ostry. Duże noże nie są przydatne, mogą też sprawiać kłopoty podczas przekraczania niektórych granic.
zapalniczka
Dobrze sprawują się zapalniczki benzynowe.
świeczka
paliwko turystyczne
Kilka pastylek. W sytuacji awaryjnej paliwko turystyczne można wykorzystać do zagotowania małej ilości wody. W bardzo trudnych warunkach paliwko turystyczne znacznie ułatwia rozpalenie ogniska.
folia NRC wielokrotnego użytku
Nie mylić z cienką jednorazową folią NRC stosowaną do ochrony przed wyziębieniem. Folia może być używana np. do izolowania podłogi namiotu od błota i mokrego śniegu, podczas spania w szałasach czy jako ochrona w przypadku organizacji awaryjnego noclegu pod gołym niebem, w przypadku uszkodzenia namiotu przez silny wiatr, itp.
sznurek (kilka metrów oraz kilka krótkich troków)
Sznurek należy nosić w plecaku w takim miejscu aby był natychmiast gotowy do użycia, zarówno podczas podróży jak i podczas wędrówki w górach. Sznurek ma wiele zastosowań, np. w podróży używamy go do mocowania nart w przypadku korzystania z lokalnych środków transportu, na biwaku do transportu drewna czy przedłużania odciągów namiotów, poza tym sznurek używamy do doraźnych napraw sprzętu w terenie (np. naprawa plecaka, naprawa buta).
torba na śmieci
W czasie trwania wycieczki, wszystkie śmieci zabieramy ze sobą - warto mieć na to przygotowaną wcześniej, mocną torbę.
zegarek z budzikiem
okulary przeciwsłoneczne
Opcjonalnie.
apteczka osobista
Skład apteczki osobistej zgodnie z naszymi wskazówkami.
Bez względu na to czy karimata będzie spakowana do środka plecaka czy przytroczona na zewnątrz (w czasie trwania wycieczki może wystąpić konieczność zmiany miejsca noszenia karimaty) należy zabezpieczyć ją przed śniegiem i wilgocią oraz zapakować w pokrowiec chroniący przed uszkodzeniami mechanicznymi. Zamarznięta i pokryta lodem karimata na pewno nie będzie przyjemna do użycia na biwaku.
śpiwór puchowy (min. 900 gram puchu)
Śpiwór należy bardzo solidnie zabezpieczyć przed wilgocią.
znicz do oświetlenia w namiocie lub w szałasie
Do oświetlenia wnętrza namiotu lub szałasu polecamy użycie zniczy - zamiast latarek. Przede wszystkim takie rozwiązanie pozwala na zaoszczędzenie baterii, ale także uprzyjemnia czas spędzony w namiocie. Nawet mały znicz daje wystarczającą ilość światła, a jego żywotność wystarcza na kilkudniowy wyjazd co w efekcie pozwala uniknąć noszenia ze sobą dodatkowych zapasów ciężkich baterii. Znicz powinien posiadać stabilną podstawę. Podczas zimowych biwaków w namiocie spędza się wiele czasu i wykonuje wiele czynności biwakowych - zatem sprawa oświetlenia wnętrza namiotu nie jest taka nieistotna.
butelka (na mocz) do sikania w namiocie (bez konieczności wychodzenia na zewnątrz)
Opcjonalnie. Bardzo wygodna, szczególnie podczas biwaków na odkrytym terenie, przy silnym wietrze, podczas zamieci śnieżnej, itp.
rękawice robocze
Rękawice robocze są przydatne do pracy przy ognisku (rąbanie i transport drewna, operowanie z gorącymi kociołkami, itp.). Dzięki zastosowaniu do pracy przy ognisku rękawic roboczych - rękawice zimowe dłużej pozostaną suche i "całe".
Pokrywka bardzo się przydaje podczas gotowania w menażce, zarówno w ognisku (do wnętrza menażki nie wpadają paprochy z ogniska) jak i na kuchence (ze względu na znaczną oszczędność paliwa i skrócenie czasu gotowania). Menażka powinna być dostosowana do gotowania bezpośrednio w ognisku - nie polecamy więc drogich menażek wykonanych ze stali albo tytanu, lub menażek wyposażonych w uchwyty z tworzywa sztucznego
kubek
Nietłukący się i odporny na wrzątek. Najlepiej o pojemności 0,5 litra. Wygodny w użyciu jest kubek termiczny (izolowany).
łyżka
uchwyt do menażki, tzw. utrzymanka lub "dziwka"
kuchenka turystyczna
Zimą najlepiej sprawdzają się kuchenki benzynowe. Najlepiej jeżeli na każdy namiot przypada jedna kuchenka benzynowa i jedna kuchenka gazowa (do użycia w przypadku awarii kuchenki benzynowej lub w przypadku braku możliwości gotownia na kuchence benzynowej (w przedsionku namiotu) ze względu na wyjątkowo trudne warunki atmosferyczne).
zapas paliwa do kuchenki
Zimą należy przewidzieć większy zapas paliwa ze względu na niskie temperatury oraz ze względu na konieczność roztapiania śniegu w celu uzyskania wody. W przypadku kuchenek gazowych należy zabierać tylko pełne kartusze (lub mieć w zapasie dodatkowy pełen kartusz) - częściowo oróżnione kartusze można pozostawić do użycia latem.
ekran do kuchenki
Zalecane. Zastosowanie ekranu pozwala znacznie zaoszczędzić ilość zużywanego paliwa oraz znacznie przyspieszyć gotowanie, chodzi o osłonięcie przed wiatrem oraz o wykorzystanie gorących gazów spalinowych wydzielanych podczas pracy kuchenki do ogrzewania naczynia w którym gotujemy.
podstawka do kuchenki
Zalecane. Podczas gotowania na śniegu w przedsionku namiotu warto odizolować kuchenę od zimnego podłoża oraz zapewnić jej stabilność - w czasie gotowania można wtedy wykonywać inne czynności.
butelka PET do przechowywania wody w nocy
Wieczorem (wieczorem jest zwykle więcej czasu do dyspozycji niż rano ...) na ognisku (oszczędność paliwa) lub kuchence roztapiamy śnieg i uzyskaną w ten sposób wodę przechowujemy przez noc w butelce. Rano, dla zaoszczędzenia czasu i dla wygody, śniadanie przygotowujemy z tej wody bez długotrwałego roztapiania śniegu i bez konieczności wychodzenia po czysty śnieg na zewnątrz namiotu. Należy unikać butelek o przekrojach innych niż okrągły gdyż są mało wytrzymałe mechanicznie oraz butelek z metalowymi zakrętkami gdyż są nieszczelne. Naklejki z butelek należy usunąć jeszcze przed wyjazdem aby nie zaśmiecać nimi gór oraz własnych śpiworów. W czasie wędrówki butelki należy nosić wewnątrz plecaka aby chronić je przed zamarznięciem i przed zgubieniem na wietrze lub podczas przedzierania się przez gęste zarośla, butelek nie należy zgniatać. Wygodnie jest butelkę wyposażyć w mały uchwyt z kawałka sznurka - ułatwia to noszenie, szczególnie jeżeli do przeniesienia jest jednocześnie kilka butelek.
miska termosowa (lub tzw. termos obiadowy albo osłona termiczna na menażkę)
Zalecane. Takie rozwiązanie pozwala dłużej cieszyć się ciepłym jedzeniem, jest też nieocenione w przypadku przyrządzania dań wymagających zalania wrzątkiem i odczekania kilku minut zanim będą gotowe
Najlepiej namiot dwuosobowy, dwupowłokowy (tropik i sypialnia).
siekiera (ca jedna na 4 osoby, co najmniej 2 na grupę)
Najlepsze są lekkie i trwałe siekiery z rękojeścią wykonaną z tworzywa sztucznego. Warto zaopatrzyć siekierę w cienką linkę zapobiegającą zgubieniu siekiery w przypadku wyślizgnięcia się z ręki. Przed wyjazdem należy sprawdzić stan siekiery, a w razie potrzeby naostrzyć i poprawić obsadzenie (w przypadku siekiery z drewnianą rękojeścią czasami w tym celu wystarczy ją namoczyć).
składana piła do drewna
Opcjonalnie.
kociołki do gotowania na ognisku (z pokrywkami)
Kociołki powinny być wyposażone w łańcuch do wiesznia nad ogniem. Nie zalecamy stosowani kociołków z pałąkami - te łatwo ulegają przepaleniu lub ułamaniu, nie dają też wielu możliwości na regulację długości. Kociołek z pałąkiem można przed wyjazdem łatwo samodzielnie przerobić na kociołek z łańcuchem. Przed wyjazdem należy sprawdzić stan uchwytów i łańcucha do wieszania.
zmywak
Opcjonalnie.
dmuchawa do ogniska
Opcjonalnie. Można też stosować sztywny poddupnik.
łopata do śniegu
W zależności od warunków śniegowych i czasu trwania wycieczki. Najlepiej jedna łopata na każdy namiot.
duża torba foliowa na zapas czystego śniegu
... do dokładania do kociołków w trakcie gotowania - tak aby co chwila nie chodzić po czysty śnieg poza teren biwaku.
rurka do czerpania wody
Dotyczy wycieczek odbywających się w okresie kiedy śnieg może nie występować na całej trasie wycieczki.
Dotyczy również posiadaczy latarek wyposażonych w diody LED.
zapasowa żarówka (2 szt.)
Jedną żarówkę należy nosić w latarce (niektóre modele markowych latarek posiadają dedykowany uchwyt na zapasową żarówkę) na wypadek uszkodzenia żarówki podczas wędrówki bez plecaka, drugą zapasową żarówkę należy nosić w plecaku (żarówkę noszoną w latarce łatwo jest zgubić).
rurka do naprawy złamanego masztu (ewentualnie zapasowy segment masztu)
Rurkę (najlepiej aluminiowa, ewentualnie wykonana z tworzywa) o średnicy dopasowanej do posiadanych masztów (maszt powinien dać się włożyć w otwór rurki "na ścisk") i o długości kilkunastu centymetrów. W przypadku namiotów produkowanych przez renomowane firmy, rurka taka wchodzi w skład standardowego wyposażenia namiotu.
Zakrętkę od butelki łatwo zgubić w śniegu lub uszkodzić (np. w przypadku uderzenia butelki pełnej wody o twarde podłoże lub na skutek zamarznięcia). Bez zakrętki butelka nie nadaje się do użycia.
zapasowa zapalniczka (2 szt.)
zapałki
W trudnych warunkach atmosferycznych dobrze sprawdzają się tzw. "zapałki sztormowe" lub "zapałki harcerskie" - do nabycia np. w składnicach harcerskich oraz w niektórych sklepach turystycznych.
zapasowy kamień do zapalniczki
zapasowe klamry do plecaka
zapasowe wkręty, nakrętki, zawleczki do naprawy stelaża plecaka
Dotyczy posiadaczy plecaków starszego typu z zewnętrznym stelażem.
zapasowe/dodatkowe torby foliowe
Zapasowe torby foliowe przydają się do ochrony rzeczy przed wilgocią w przypadku uszkodzenia lub utracenia (np. na silnym wietrze) toreb oryginalnych. Oprócz tego dodatkowe torby foliowe mają wiele zastosowań, np. przydają się do chowania na noc do śpiwora butów, prowiantu, oraz wilgotnych części odzieży w celu ich ochrony przed zamarznięciem i wielu innych oczywistych zastosowań.
zapasowe okulary
Osoby noszące okulary, posiadające wadę wzroku uniemożliwiającą wędrówkę bez okularów koniecznie muszą posiadać zapasowe okulary.
zapasowe sznurowadła
Opcjonalnie. W razie potrzeby można użyć sznurka.
zapasowe wkładki do butów
Opcjonalnie. Wkładki umożliwiają zmianę pozycji stopy w przypadku obtarcia - warto zabrać w przypadku kłopotów z butami.
Jeden zestaw na grupę - do ustalenia przed wyjazdem. W przypadku dłuższych wycieczek posiadanie w/w drobiazgów może się okazać bardzo przydatne.
nici cienkie
nici grube
igły do szycia - cienkie
igły do szycia - grube
agrafki (kilka sztuk, kilka rozmiarów)
klej (mała tubka)
Klej może być przydatny m.in. podczas naprawy latarki, okularów, aparatu fotograficznego, buta i innych mało oczywistych zastosowań.
lupka
pęseta
małe nożyczki
drut cienki - najlepiej mosiężny (kilka metrów)
drut gruby - najlepiej mosiężny (jeden dłuższy kawałek)
Drut przydaje się m.in. podczas naprawy oraz zmiany długości łańcucha od kociołka, kuchenki, stelaża od plecaka, nart (!) i innych mało oczywistych zastosowań.
taśma klejąca (szeroka, mocna)
Taśma klejąca przydaje się m.in. podczas naprawy uszkodzonego masztu namiotu, a nawet ... buta, itp. i innych mało oczywistych zastosowań - np. do zrobienia z kilku patyczków zastępczego talerzyka do narciarskich kijków.
kije narciarskie z dużymi tależykami, tależyki najlepiej mocowane na paskach
Nie polecamy kijów teleskopowych gdyż są zbyt delikatne i łatwo je uszkodzić. Czasami bywają też problemy ze skutecznością działania zacisków poszczególnych segmentów.
smycz zabezpieczająca przed zgubieniem narty w przypadku wypięcia się wiązania
Nie zalecamy użycia ski-stoperów gdyż bywają zawodne. Sprzączki użyte w smyczy powinny być odporne na zablokowanie przez śnieg mogący dostać się do wnętrza (niestety niektóre fabrycznie produkowane smycze nie są na to odporne), powinna istnieć możliwość łatwej obsługi sprzączki, nawet w grubych rękawicach.
buty do turystyki narciarskiej
Muszą to być solidne, wykonane z tworzywa, buty "na wibramie", przeznaczone do narciarstwa turystycznego, najlepiej z możliwością ustawiania "na jazdę" lub "na chodzenie". Buty muszą pasować do posiadanych wiązań narciarskich. Ewentualnie, na wycieczki odbywające się w łatwym terenie, mogą być użyte skórzane buty z szytą podeszwą, buty z uchwytami do raków automatycznych lub "skorupy" turystyczne. Należy pamiętać, że nowe, nierozchodzone buty (a raczej kiedy stopa nie jest jeszcze przyzwyczajona do buta ...) często powodują otarcia, odgniecenia i bąble zatem nie należy ich zabierać na dłuższe wycieczki, to samo dotyczy początku sezonu narciarskiego.
foki
Fok nie należy przyklejać w domu przed wyjazdem, po wycieczce foki należy bezzwłocznie odkleić od ślizgów nart. Pozostawianie przez dłuższy czas w temperaturze pokojowej fok przyklejonych do ślizgów może spowodować przeniesienie kleju z foki na ślizg narty ... foki będą nie do użytku, a oczyszczenie ślizgów nart może być bardzo pracochłonne.
noże lodowe (tzw. harszle)
Obowiązkowe na wycieczkach odbywających się na terenach powyżej górnej granicy lasu.
troki do spinania nart na czas transportu
pokrowiec na narty i kije
W publicznych środkach transportu nie wolno przewozić nart bez pokrowca.
narzędzia do naprawy i regulacji wiązań (min. wkrętak, kombinerki)
Przed wyjazdem sprawdzić czy narzędzia pasują do posiadanych wiązań.
szeroka taśma klejąca do awaryjnego mocowania fok
Często się zdarza podczas wędrówki, że klej przestaje "trzymać" - w takiej sytuacji doraźnym ale bardzo skutecznym sposobem zamocowania fok jest ich przyklejenie za pomocą taśmy klejącej.
smar lub kawałek świeczki do smarowania ślizgów nart
zapasowy talerzyk do kijków
Zalecane. Obowiązkowo tylko w przypadku dłuższych wycieczek. Strata talerzyka podczas wędrówki po głębokim i sypkim śniegu może znacznie utrudnić poruszanie się w terenie.
zapasowy uchwyt do fok
Zalecane. Obowiązkowo tylko w przypadku dłuższych wycieczek.
środek do regeneracji kleju na fokach
Opcjonalnie.
odmrażacz do fok
Opcjonalnie.
skrobaczka do ślizgów nart
Opcjonalnie. Np. samochodwa skrobaczka do szyb - wbrew pozorom bardzo przydatna w terenie.
Zdecydowanie odradzamy zabieranie kosmetyków, szamponów, itp., gdyż są ciężkie i tak naprawdę zbędne, a najprawdopodobniej i tak nie będzie czasu, miejsca i warunków na to by je użyć ...
papier toaletowy
Zabezpieczony przed wilgocią. Najlepiej zapas papieru toaletowego podzielić na dwie części, jedną z nich solidnie zabezpieczyć przed wilgocią i wykorzystywać tylko do uzupełniania drugiej części, używanej "na codzień".
Dotyczy wycieczek zagranicznych i odbywających się w terenie przygranicznym, dotyczy także wycieczek do krajów UE. Paszport musi być ważny przynajmniej przez 3 miesiące od daty wyjazdu, powinien być w stanie nie wzbudzającym zastrzeżeń władz uprawnionych do kontroli tożsamości. W przypadku rozmycia stempli granicznych, rozwarstwienia lub odklejenia się różnych jego elementów wyjazd lub powrót do kraju może okazać się bardzo utrudniony. Jeżeli stan paszportu lub podobieństwo osoby do zdjęcia zamieszczonego w paszporcie mogą budzić wątpliwości należy zabrać ze sobą również inne dokumenty (np. dowód osobisty), najlepiej z innym zdjęciem - pozwoli to zaoszczędzić czas i uniknąć potencjalnych problemów podczas przekraczania niektórych granic.
kserokopia (2 egz.) głównej strony paszportu (tzn. strony ze zdjęciem i danymi osobowymi właściciela)
W przypadku zgubienia lub kradzieży paszportu taka kopia może okazać się bardzo pomocna do poświadczania tożsamości na policji lub w polskich placówkach dyplomatycznych. Kserokopię paszportu należy przechowywać w innym miejscu niż paszport lub wymienić się nią z innymi uczestnikami wycieczki. Na czas trwania wycieczki jeden egzemplarz kserokopii paszportu należy zdeponować u kierownika wycieczki. Kopia bywa przydatna przy kupowaniu biletów w krajach byłego ZSRR, czasami pozwala uniknąć ryzykownego oddawania paszportu do kasy.
dowód osobisty
legitymacje uprawniające do zniżek komunikacyjnych, na noclegi, itp.
w przypadku ubezpieczenia się od kosztów leczenia - kopia umowy
Minimalne kwoty poszczególnych walut są ustalane przed każdym wyjazdem. Ponieważ trudno jest precyzyjnie przewidzieć koszty wyjazdu, zabieramy ze sobą więcej pieniędzy niż spodziewamy się faktycznie wydać. Dodatkowa rezerwa finansowa daje nam możliwość działania w sytuacji awaryjnej (np. wypadek w górach, konieczność zorganizowania awaryjnego transportu, zgubienie lub kradzież paszportu, awaria środków transportu, niespodziewana podwyżka cen biletów, trudności z przekroczeniem granicy czy chociażby drobne posiłki lub opłaty za toalety na dworcach itp.). Pieniędzy nie należy brać jednak zbyt wiele, aby ich ewentualna strata nie była zbyt bolesna. Należy wziąć pod uwagę, że niskie nominały niektórych walut obcych mogą być trudne do zdobycia, szczególnie w sezonie turystycznym, dlatego też ich zakupu nie można odkładać na ostatnią chwilę. W przypadku walut wymienialnych (USD, EUR - nie zalecamy zabierania innych walut gdyż może być problem z ich wymianą) nominały powinny być stosunkowo niewielkie (maksymalnie równowartość 20 USD, należy również posiadać kilka banknotów jednodolarowych), banknoty nie mogą wyglądać na zniszczone ani być starsze niż 10 lat, im nowsze i ładniejsze, tym większe będą budziły zaufanie podczas wymiany. W czasie pobytu za granicą pieniądze te stanowią podstawę naszego utrzymania i są sukcesywnie wymieniane na walutę lokalną. W przypadku krótszych wycieczek, dla zaoszczędzenia czasu, zabieramy ze sobą także walutę kraju docelowego - nawet jeżeli kurs wymiany w Polsce nie jest korzystny. Dla bezpieczeństwa, warto posiadać dwa portfele, jeden "na pokaz", drugi ukryty w trudno dostępnym miejscu - tak aby podczas zakupów nie ujawniać miejsca przechowywania pieniędzy i dokumentów oraz posiadanych zapasów gotówki.
waluta polska (PLN)
waluta wymienialna (USD, EUR)
waluta kraju docelowego
międzynarodowa karta do bankomatu
notatki: numer telefonu do biura obsługi kart, numer karty (w celu zablokowania karty w przypadku kradzieży lub zgubienia)
Wygodnie jest pozostawić u rodziny lub znajomych wszystkie dane i wskazówki potrzebne do zablokowania karty - w razie takiej konieczności wystarczy krótki kontakt.
notatki: numery telefonów i adresy polskich placówek dyplomatycznych w kraju docelowym i w krajach tranzytowych
notatki: spis numerów telefonów alarmowych obowiązujących w kraju docelowym i w krajach tranzytowych
karta do publicznych automatów telefonicznych (TPSA, UKRTELEKOM, inne)
Dotyczy także osób posiadających telefony komórkowe. Telefony komórkowe bywają zawodne (może się po prostu rozładować akumulator lub może nie być zasięgu), w wielu sytuacjach (np. w przypadku rozmów międzynarodowych lub za granicą) korzystanie z telefonu komórkowego jest po prostu nieekonomiczne.
długopis (2 szt.)
ołówek
mały notes
Często zdarza się, że podczas wycieczek notujemy rozkłady jazdy, ceny, pozostawiamy wiadomości, itp. Długopis jest również potrzebny np. przy wypełnianiu deklaracji celnych i innych formalnych dokumentów podczas przekraczania granic.
Ze względów oszczędnościowych, podczas wycieczek nie używamy oryginalnych map - korzystamy z kserokopii.
rozkłady jazdy, fotografie rozkładów jazdy, notatki z rozkładami jazdy
notatki: numery telefonów do firm przewozowych i "busiarzy", numery telefonów na dworce autobusowe, do informacji komunikacyjnych, numery kierunkowe, itp.
mapa samochodowa
bilety grupowe na przejazd, dokument uprawniający do grupowej zniżki kolejowej